Viêm amidan có nên cắt không? Khi nào nên cắt

Đặt lịch hẹn

×

Viêm amidan có nên cắt không? Khi nào nên cắt

Viêm amidan có nên cắt không? Khi nào nên cắt

Đặt lịch

Cắt amidan là một trong những biện pháp điều trị viêm amidan. Phương pháp này được áp dụng khi bệnh tái phát nhiều lần trong năm, gây ra biến chứng lân cận, biến chứng xa hoặc nghi ngờ amidan phì đại ác tính. Tuy nhiên, cắt amidan chống chỉ định tuyệt đối cho người bị rối loạn đông máu, tiểu đường, lao,…

Viêm amidan có nên cắt không? Khi nào nên thực hiện?

Amidan là các tế bào lympho nằm ở hai bên cổ họng với chức năng chính là sản xuất kháng thể, tiêu diệt tác nhân nhiễm trùng và bảo vệ cơ thể. Cơ quan này hoạt động khi hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh (từ 4 – 10 tuổi) và giảm dần chức năng khi sức đề kháng đã hoàn thiện. Mặc dù là hàng rào miễn dịch nhưng amidan cũng có thể bị viêm nhiễm khi virus, nấm và vi khuẩn tấn công ồ ạt trong một thời gian dài.

Thông thường, viêm amidan có thể được điều trị bằng cách sử dụng thuốc, nghỉ ngơi và chăm sóc hợp lý. Tuy nhiên trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định cắt amidan. Cắt amidan là phẫu thuật để loại bỏ hoàn toàn tổ chức amidan ở hầu họng nhằm phòng ngừa viêm tái phát và hạn chế tối đa các biến chứng lên cơ quan hô hấp.

Cắt amidan thường được chỉ định trong những trường hợp sau:

• Viêm amidan cấp tính bùng phát 3 – 5 lần/ năm
• Amidan quá phát (phì đại amidan) gây ra tình trạng ngủ ngáy, nói ngọng, khó nuốt, ăn uống kém và trẻ chậm tăng cân
• Viêm amidan hốc mủ, có bã đậu ứ đọng ở rãnh gây hôi miệng
• Sỏi amidan
• Nghi ngờ phì đại amidan ác tính
• Viêm amidan gây ra các biến chứng lên những cơ quan lân cận như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm VA, viêm thanh quản. Hoặc trường hợp có các biến chứng xa như viêm tim, viêm khớp, viêm thận,… cũng có chỉ định cắt amidan để giải quyết triệt để ổ nhiễm khuẩn.

Amidan là cơ quan có vai trò miễn dịch và bảo vệ sức khỏe – nhất là với trẻ nhỏ. Do đó, phẫu thuật cắt amidan chỉ được thực hiện khi cần thiết. Vì khi amidan bị loại bỏ, hệ miễn dịch của cơ thể suy giảm và trẻ dễ mắc phải các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp trên – dưới.

Hơn nữa, phẫu thuật amidan cũng có thể gây chảy máu kéo dài và làm phát sinh nhiều biến chứng. Vì vậy, phương pháp này chỉ được áp dụng trong những trường hợp cần thiết.

Chống chỉ định cắt amidan

Cắt amidan là phương pháp xâm lấn tác động đến tổ chức amidan ở hầu họng. Do đó để đảm bảo an toàn, phương pháp này có thể không được thực hiện trong một số trường hợp.

Cắt amidan chống chỉ định tuyệt đối trong những trường hợp sau:

• Người bị bệnh lao, tiểu đường
• Dị ứng nặng với các loại thuốc gây tê, gây mê và các vật dụng được sử dụng để phẫu thuật loại bỏ amidan
• Người bị rối loạn đông máu, suy tim nặng

Ngoài ra, phương pháp này còn chống chỉ định tương đối với những trường hợp sau:

• Nhiễm khuẩn cục bộ hoặc toàn thân
• Amidan trong thời kỳ viêm cấp
• Phụ nữ đang mang thai hoặc đang trong giai đoạn hành kinh
• Sinh sống trong vùng đang có dịch sốt xuất huyết, sởi và cúm
• Thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh

Để giảm thiểu rủi ro khi phẫu thuật cắt amidan, bác sĩ chỉ áp dụng phương pháp này cho trẻ trên 5 tuổi và người dưới 55 tuổi.

Các phương pháp cắt amidan phổ biến hiện nay

Phẫu thuật cắt amidan bao gồm nhiều phương pháp khác như bóc tách thòng lọng, cắt bằng dao điện, Coblator,… Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Vì vậy, bệnh nên cân nhắc kỹ lưỡng để lựa chọn được phương pháp phù hợp với tình trạng sức khỏe và điều kiện kinh tế.

1. Cắt amidan bằng phương pháp bóc tách và thòng lọng

Phương pháp cắt amidan bóc tách thòng lọng thường được áp dụng cho người lớn. Phương pháp này được thực hiện bằng cách đưa toàn bộ tổ chức amidan qua cửa sổ của dung cụ, sau đó dùng lưỡi dao đè chặt lên cuống amidan rồi nhẹ nhàng kéo amidan vào giữa eo họng.

Sau đó, tiến hành bóc tách trụ trước, trụ sau và loại bỏ hoàn toàn tổ chức amidan ra khỏi cổ họng. Kế tiếp, bác sĩ sẽ tiến hành cắt đứt cuống amidan và cầm máu, kết thúc phẫu thuật.

Cắt amidan bằng phương pháp bóc tách và thòng lọng được chỉ định trong trường hợp sau:

• Amidan mãn tính thể ẩn
• Viêm amidan mãn tính thể teo xơ
• Amidan viêm lâu này có nhiều tổ chức xơ dính quanh hố amidan

2. Phẫu thuật cắt amidan bằng dao điện

Cắt amidan bằng dao điện (đơn cực, lưỡng cực) là kỹ thuật mới có nhiều ưu điểm hơn so với phương pháp bóc tách và thòng lọng. Phương pháp này sử dụng dòng điện tần số cao để loại bỏ tổ chức amidan ở vòm họng.

Cắt amidan bằng dao điện dễ thực hiện hơn so với phẫu thuật bóc tách và thòng lọng, chi phí phù hợp và có thể cầm máu nhanh, hạn chế tối đa tình trạng chảy máu kéo dài. Tuy nhiên, phẫu thuật cắt amidan cũng có một số tác dụng phụ như có thể gây bỏng và để lại sẹo ở niêm mạc.

3. Phẫu thuật cắt amidan bằng Coblator

Ngoài kỹ thuật cắt bằng dao điện đơn cực và lưỡng cực, phẫu thuật cắt amidan bằng Coblator cũng là phương pháp được ưa chuộng hiện nay. Phương pháp này sử dụng dòng điện truyền qua dung dịch dẫn điện (nước muối) để tạo ra các phân tử ở trạng thái plasma. Sau đó, sử dụng các hạt mang điện đi qua lớp plasma để tăng năng lượng nhằm phá vỡ, bẻ gãy tổ chức và mô amidan ở vòm họng.

Cắt amidan bằng Coblator có mức độ xâm lấn thấp, cầm máu tốt và biến chứng ít hơn so với các phương pháp kể trên. Tuy nhiên, phương pháp này có chi phí cao và đòi hỏi bác sĩ/ phẫu thuật viên phải có kinh nghiệm.

Quá trình phẫu thuật cắt amidan

Cắt amidan là phương pháp tương đối đơn giản và có thời gian thực hiện nhanh chóng (khoảng 30 – 60 phút). Quá trình phẫu thuật amidan bao gồm những bước cơ bản sau:

1. Chuẩn bị trước khi phẫu thuật

Cắt amidan là phương pháp có xâm lấn mô. Do đó trước khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ yêu cầu làm một số xét nghiệm cơ bản để đảm bảo bệnh nhân có đủ điều kiện thực hiện. Ngoài ra trước khi phẫu thuật, bệnh nhân cần phải ngưng sử dụng một số loại thuốc và tránh dùng một số loại thực phẩm để quá trình cắt amidan diễn ra thuận lợi.

Chuẩn bị trước khi phẫu thuật cắt amidan:

• Thực hiện các xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, khám toàn thân, X-Quang tim phổi, xét nghiệm máu, kiểm tra hệ thống hạch, gan, tim, phổi,…
• Đối với những bệnh nhân nghi ngờ bị bệnh lao, bác sĩ có thể yêu cầu làm BCG test và X-Quang phổi
• Với những người bị hen suyễn và tiền sử dị ứng nặng, bác sĩ thường yêu cầu thực hiện kiểm tra dị ứng học để phòng ngừa tai biến sốc phản vệ khi cắt amidan. Nếu có chỉ định phẫu thuật, trẻ bị dị ứng cần được sử dụng thuốc kháng histamin và giải mẫn cảm trước khi thực hiện.
• Vệ sinh răng miệng và sát khuẩn mũi để ngăn ngừa viêm nhiễm.
• Sử dụng thuốc tăng cường đông máu (Calcium, vitamin K,…) trong liên tục 5 ngày trước khi phẫu thuật. Ngoài ra, cần thông báo với bác sĩ lịch sử dụng thuốc và ngưng một số loại thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Với trẻ nhỏ không bị dị ứng, nên cho trẻ uống siro có tác dụng an thần nhẹ vào buổi tối trước khi phẫu thuật cắt amidan.
• Trước khi cắt amidan, cần nhịn ăn và nhịn uống hoàn toàn.

2. Tiến hành cắt amidan

Cắt amidan là phương pháp khá đơn giản và có thời gian thực hiện nhanh chóng (30 – 60 phút). Các bước cắt amidan cụ thể phụ thuộc vào phương pháp được áp dụng. Trong đó bao gồm các bước cơ bản như:

• Trước tiên, bệnh nhân sẽ được gây mê hoặc gây tê để giảm cảm giác đau đớn, khó chịu trong quá trình phẫu thuật
• Tiến hành cắt amidan theo nguyên tắc của từng phương pháp
• Cầm máu và chuyển bệnh nhân về khu vực hậu phẫu

3. Chăm sóc sau phẫu thuật cắt amidan  

Sau khi loại bỏ amidan, bệnh nhân sẽ được chăm sóc trong phòng hậu phẫu và cần ở lại bệnh viện trong vài ngày để được theo dõi. Để đảm bảo vết mổ lành nhanh và hạn chế tối đa biến chứng, bệnh nhân cần:

• Ngay sau khi mổ, cần nằm nghiêng sang một bên và đặt khay bên dưới để hứng nước bọt, nước dãi. Tuyệt đối không nuốt bất cứ dịch hoặc nước chảy ra từ miệng.
• Sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ trong 1 – 2 ngày đầu.
• Sau khi phẫu thuật 3 giờ, bệnh nhân có thể dùng sữa lạnh hoặc nước đường có đá để làm dịu cổ họng, đồng thời bổ sung năng lượng cho cơ thể. Sau đó, nên dùng các món ăn lỏng như nước cháo, nước súp, sữa,… trong 3 ngày đầu tiên.  Những ngày sau có thể dùng các món ăn mềm và từ ngày thứ 10 trở đi có thể ăn cơm như bình thường.
• Trong thời gian chờ vết mổ lành, cần chú ý súc miệng sau khi ăn và vệ sinh răng miệng đúng cách.
• Sau 48 giờ phẫu thuật, hổ mổ có xuất hiện giả trắng kèm theo tình trạng hôi miệng. Tuy nhiên, tình trạng này thường tự khỏi sau 10 ngày nên bệnh nhân không cần quá lo lắng.
• Nếu chăm sóc đúng cách, hố mổ sẽ lành hoàn toàn sau 15 ngày

Các tai biến trong phẫu thuật amidan

Cắt amidan là trung phẫu nên thời gian thực hiện ngắn và tốc độ phục hồi nhanh. Tuy nhiên trên thực tế, phương pháp này cũng có thể gây ra các tai biến trong quá trình thực hiện như:

1. Ngất xỉu do gây mê (gặp chủ yếu ở trẻ em)

Ngất xỉu khi gây mê thường gặp nhiều ở trẻ em. Tình trạng này biểu hiện qua một số dấu hiệu như hai môi bầm tím, đồng tử giãn, mắt mở to, đỏ ngầu, da mặt bầm và có hiện tượng ngưng thở. Ngất xỉu do gây mê xuất hiện trong quá trình phẫu thuật nên đa phần đều được xử lý kịp thời. Nguyên nhân được xác định là do lưỡi tụt sâu xuống họng kích thích thanh quản co thắt và gây nghẹt thở.

2. Chảy máu kéo dài (biến cố chảy máu)

Chảy máu kéo dài là một trong những biến chứng xảy ra khi phẫu thuật cắt amidan. Bởi khác với phẫu thuật ở các chi và bụng, vết mổ được khâu lại hoàn toàn. Trong khi đó, cắt amidan được cầm máu bằng cách thắt mạch. Chính vì vậy, nguy cơ chảy máu kéo dài khi thực hiện phương pháp này tương đối cao – đặc biệt là khi bệnh nhân không chú ý chế độ ăn uống trong giai đoạn hậu phẫu.

Nếu nhận thấy hố mổ chảy máu liên tục trong 7 – 10 ngày, bệnh nhân cần đến ngay bệnh viện để được xử lý kịp thời. Tránh tình trạng máu chảy quá nhiều dẫn đến hạ huyết áp, choáng váng, sốc và tử vong. Xử lý chảy máu kéo dài sau phẫu thuật cắt amidan chủ yếu là cầm máu bằng khâu trụ, cột, kẹp hoặc đốt điện kết hợp với truyền máu và truyền dịch. Tuy nhiên nếu các phương pháp trên không mang lại hiệu quả, bác sĩ sẽ thực hiện thắt động mạch cảnh ngoài.

3. Nhiễm trùng hố mổ (biến cố nhiễm khuẩn)

Nhiễm trùng hố mổ thường xảy ra khi cắt amidan trong giai đoạn amidan đang bị viêm cấp. Ở trường hợp nhẹ, bệnh nhân chỉ bị nhiễm trùng hố mổ với các biểu hiện như màn hầu, các trụ phù nề, tấy đố mạnh, buồm hàm xuất hiện các giả mạc dày màu xám, hạch cổ sưng kèm theo sốt.

Tuy nhiên trong một số trường hợp, nhiễm trùng có thể lây lan đến tai giữa (đau tai, sốt cao) và viêm phế quản. Nguy hiểm nhất là tình trạng nhiễm khuẩn huyết (bệnh nhân rét run, sốt cao, vùng cổ sưng tấy, cơ thể suy sụp). Tình trạng này có thể dẫn đến tử vong và để lại di chứng nặng nề nếu không xử lý kịp thời.

Phẫu thuật cắt amidan là phương pháp điều trị viêm amidan tái phát nhiều, amidan phì đại và gây ra nhiều biến chứng lân cận, biến chứng xa. Phương pháp này giúp loại bỏ triệt để ổ viêm, từ đó ngăn chặn tình trạng bệnh tái phát và phòng ngừa viêm nhiễm ở những cơ quan khác trong cơ thể. Tuy nhiên, cắt amidan tiềm ẩn nhiều rủi ro và biến chứng. Vì vậy, bệnh nhân chỉ nên thực hiện phương pháp này khi có chỉ định của bác sĩ.

Trên đây là thông tin tổng hợp về phương pháp cắt amidan. Hy vọng qua bài viết, bệnh nhân có thể hiểu rõ hơn về phương pháp này và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định. Trong mọi trường hợp, cần tham vấn y khoa trước khi áp dụng bất cứ phương pháp điều trị nào.