Hành trình tìm kiếm vị thuốc Hầu vĩ tóc chữa khỏi bệnh xương khớp giữa đại ngàn

Đặt lịch hẹn

×

Hành trình tìm kiếm vị thuốc Hầu vĩ tóc chữa khỏi bệnh xương khớp giữa đại ngàn

Hành trình tìm kiếm vị thuốc Hầu vĩ tóc chữa khỏi bệnh xương khớp giữa đại ngàn

Đặt lịch

Kỳ 1: Rẽ mây tìm thuốc Hầu vĩ tóc trên đỉnh mù sương

Vào khoảng tháng 10 năm 2014, tôi có vinh dự được cùng đoàn bác sĩ thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc khảo nghiệm các loài thảo dược tại khu vực miền núi phía Bắc, phục vụ cho công trình nghiên cứu thuốc Đông y chữa các bệnh lý về xương khớp. Phải nói rằng, để có thể bào chế ra được một bài thuốc có tác dụng thực sự trong điều trị bệnh xương khớp, các bác sĩ tham gia nghiên cứu đã gặp phải vô vàn khó khăn và thử thách.

Những khó khăn, trở ngại trên hành trình tìm thuốc

Hành trình của chúng tôi kéo dài gần 3 tháng, đi qua các tỉnh Phú Thọ, Hòa Bình, Thái Nguyên, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang… dường như thiên nhiên đã dành nhiều ưu đãi cho những vùng đất này trong phát triển nguồn dược liệu, biến nơi đây thành vườn thuốc Đông y lớn nhất cả nước. Hàng ngàn loài thảo dược quý hiếm đã được ghi nhận tại dải đất treo leo, quanh năm vần vũ với mây trời. Vượt lên điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu khắc nghiệt, những loài cây này vẫn sinh sôi với sức sống mãnh liệt, nắm giữ trong mình bao điều bí ẩn khiến con người phải gắng công tìm hiểu hàng ngàn năm qua.

Đoàn bác sĩ tham gia khảo nghiệm lần này có hơn 10 người, rong ruổi qua những vùng khó khăn, hiểm trở nhất khu vực miền núi phía Bắc. Mỗi bước chân đi qua một tỉnh miền núi đều chất chứa nhiều tình cảm và trải nghiệm quý báu. Đặc biệt là tại Hà Giang, nơi không chỉ lưu lại nhiều dấu tích lịch sử oai hùng của dân tộc, với nền văn hóa bản địa đậm đà của hơn 20 dân tộc anh em, mà còn là một vùng đất sở hữu nhiều cây thuốc quý, đây cũng là nơi các chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc tìm ra vị thuốc đặc trị có khả năng chữa khỏi các chứng bệnh xương khớp.

Những cung đường quanh co giữa vạt rừng xanh ngát.

Từ thành phố Hà Giang, các bác sĩ Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc tiếp tục hành trình gần 200km đường đèo hiểm trở lên phía Bắc, để khảo sát khu vực các huyện vùng cao như: Quản Bạ, Đồng Văn, Mèo Vạc… Khoảng thời gian này, khi những cơn mưa nặng hạt đã lùi xa về cuối trời, người từ phố lên bản không phải lo lũ quét hay sạt lở ùa về nữa, chỉ còn những con đường uốn lượn nép mình vào vách núi, phía bên kia là dòng sông Nho Quế xanh mát chảy dài giữa hai bên thành núi gồ ghề những đá, lấp lánh nắng vàng như một dải lụa kim sa. Ai lần đầu vượt những cung đường này chắc hẳn sẽ cảm thấy chợn rợn đôi chút trong lòng trước sự hùng vĩ của hàng ngàn đỉnh núi trập trùng.

Để có thể tìm được những cây thuốc có những hoạt tính phù hợp với bài thuốc chữa xương khớp, chúng tôi đã phải tìm đến các bản làng xa xôi, nơi các khu rừng nguyên sinh được bảo tồn và gìn giữ gần như nguyên vẹn. Ở đây, đồng bào chủ yếu là người dân tộc Mông, Dao, Tày, Lô Lô, La Chí… do đó, việc tiếp cận để tìm hiểu về nguồn thảo dược tại khu vực này vấp phải muôn vàn khó khăn. Đầu tiên, là vấn đề về khác biệt ngôn ngữ và phong tục tập quán của người bản địa, có những bản làng người dân sống khá khép kín, không phải ai cũng xin ở trong bản được, những nếp nhà thưa thớt, có khi cách xa nhau hàng cây số đường rừng. Việc được người già trong bản chia sẻ về các bài thuốc quý cất giữ từ nhiều đời nay nơi đại ngàn địa đầu Tổ quốc cũng là vấn đề khiến các chuyên gia phải đau đầu. May mắn là đoàn nghiên cứu nhận được sự hỗ trợ của bác sĩ Nguyễn Lệ Quyên, công tác tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Giang, khoa Y học cổ truyền, cô thông thạo địa bàn và có mối quan hệ thân thiết với người dân nên chúng tôi đã có bước đầu làm quen với nhân dân khá suôn sẻ.

Những cây thuốc được người dân trồng tập trung trên bản.

Tại đây, chúng tôi gặp anh Sùng A Lềnh, là một người bạn, cũng là bệnh nhân cũ của bác sĩ Lệ Quyên. Anh được giới thiệu là người thạo đi rừng, và cũng biết đôi điều về các cây thuốc bản địa. Dẫn chúng tôi qua một số vùng trồng cây thảo dược của người dân tộc thiểu số, anh Lềnh nhiệt tình nói về những cây thuốc và bài thuốc mà người H’Mông, người Dao ở đây hay dùng. Để có thể theo chân được một anh chàng sức vóc như Lềnh thật chẳng dễ dàng chút nào, nhất là với những bác sĩ nữ trong đoàn. Chúng tôi phải đi bộ liên tục nửa ngày trời mới có thể đến được những vùng trông thuốc tập trung của bản người H’Mông và người Dao. Đường núi hiểm trở, trơn trượt, vào mùa mưa, những đợt nước xối xả từ đỉnh núi đổ xuống, kéo theo hàng tấn đất đá, khiến những lối mòn này bị xóa sổ hoàn toàn, cán bộ xã và người dân lại phải gồng gánh, dọn dẹp để lấy lại đường đi cho dân bản. Thời tiết ngày đi khảo sát vùng thuốc của cả đoàn khá thuận lợi, trời nắng ráo, nhưng những bước chân chỉ chực khụy xuống vì đường đá treo leo, gập ghềnh, có những đoạn phải nép mình vào vách mới đi qua được.

Người phụ nữ nắm giữ bài thuốc bí truyền chữa xương khớp nơi rẻo cao

Mặc dù tiếp cận với người dân khá thuận lợi, nhưng chúng tôi vẫn chưa tìm được bài thuốc cổ nào chuyên trị về bệnh xương khớp. Theo như A Lềnh thì người dân vùng cao đi nương rẫy nhiều, có khi vượt rừng cả mấy ngày trời nên họ rất khỏe, rất ít người gặp các vấn đề về xương khớp như bác sĩ Quyên miêu tả, chủ yếu là các bệnh về đường hô hấp, lao phổi. Bản thân anh Lềnh cũng chia sẻ rằng anh không mấy quan tâm đến các chứng bệnh về xương khớp nên cũng không biết bài thuốc nào trị căn bệnh này. Anh giới thiệu với chúng tôi về một người phụ nữ Dao, sống ở khu vực Tả Phìn Hồ, thuộc huyện Tân Quang, tỉnh Hà Giang. Người phụ nữ này không phải thầy lang, nhưng bà được nhiều người miền xuôi tìm đến để trị các chứng đau xương khớp, nghe nói bài thuốc của bà rất hiệu quả.

Sau gần 1 tuần rong ruổi các huyện miền núi phía Bắc của tỉnh Hà Giang, anh Lềnh tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi đến Tả Phìn Hồ để tìm kiếm bài thuốc phục vụ cho công trình nghiên cứu của các chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc. Về Tả Phìn Hồ vào một sớm mưa phùn, phủ nhẹ làn sương trắng lên các mái nhà sàn ẩn mình dưới những vạt cây rừng xanh ngát. Bầu trời như thấp dần xuống, cắt ngang những ngon núi phía xa. Anh Lềnh phải hỏi thăm nhiều người mới tìm được nhà của người phụ nữ dân tộc Dao, người dân ở đây biết đến bà với tên Mẩy. Chúng tôi đến đúng lúc bà Mẩy đi vắng nên quyết định xin người nhà bà cho anh Lềnh, bác sĩ Quyên và tôi ở lại qua đêm, những người còn lại thì trở ra, hôm sau sẽ quay vào khảo sát khu dược liệu khi trời đã tạnh mưa.

Con đường lên Tả Phìn Hồ.

Trong lúc đợi bà Mẩy về, chúng tôi tranh thủ trò chuyện cùng người nhà của bà, được biết, bài thuốc chữa xương khớp của bà Mẩy do cha của bà truyền lại, chủ yếu dùng cây Bôn bôn tươi dã ra đắp vào vị trí xương khớp bị đau, một phần được phơi khô để sắc nước uống. Do hôm nay trời mưa ẩm nên nhà bà Mẩy không phơi thuốc, chứ mọi khi thời tiết nắng ráo, lá thuốc được phơi khắp sân.

Chiều nhập nhoạng, bóng một người phụ nữ tầm 70 tuổi, mặc bộ quần áo nhuộm chàm, vai đeo quẩy tấu đi từ phía vạt rừng về. Bà Mẩy đặt chiếc quẩy tấu xuống đất, bên trong là một số cây thuốc bà vừa hái được trên rừng. Buổi tối, bên bếp lửa hồng, chúng tôi trao đổi với bà Mẩy về bài thuốc, bà Mẩy cho biết, bà chỉ dùng cây Bôn bôn và một số thảo dược có sẵn trong vườn nhà, phơi khô, sắc lấy nước cho người bệnh uống, vào mùa hoa Bôn bôn nở, bà dùng hoa tươi dã để đắp. Cây Bôn bôn có tên khoa học là Hầu vĩ tóc, kích thước nhỏ, độ cao trung bình khoảng 1,5m. Đặc điểm của lá có từ 3-5 lá chét, hình trái xoan dài, gốc lá tròn, nhọn dần lại và tù. Ở phía đầu lá có mũi cứng, nhẵn, sáng bóng. Lá cây thường có vân trắng ở mặt trên. Ở mặt dưới hơi có lông mềm. Loài cây này không hẳn là quý hiểm, người ta có thể bắt gặp ở bất kỳ miền quê nào tại Việt Nam, tập trung nhiều ở các tỉnh miền núi.

Cây Bôn bôn, hay còn gọi là Hầu vĩ tóc.

Tuy nhiên, bà Mẩy kể lại, đã có nhiều người ở xuôi tự hái cây này, phơi và sắc nước uống, nhưng bệnh không thuyên giảm, họ trở lại Tả Phìn Hồ để lấy thuốc của bà, uống liên tục trong khoảng 3 tháng thì các triệu chứng đau gần như biến mất. Có người cho rằng, trong bài thuốc của bà Mẩy chắc hẳn phải có vị thuốc đặc biệt khác, chứ không đơn giản như bà vẫn nói. Lý giải về vấn đề này, bác sĩ Quyên cũng đặt ra giả thiết, do điều kiện thổ nhưỡng khác nhau, nên cùng một giống cây, nhưng trồng ở những vùng đất khác nhau thì các thành phần hoạt chất trong cây cũng ít nhiều biến đổi.

Sáng hôm sau, khi cả đoàn đã tập trung đầy đủ, chúng tôi theo chân bà Mẩy vào rừng để khảo nghiệm các loài thuốc tại đây. Một điều đáng tiếc là cây Bôn bôn chỉ ra hoa vào khoảng tháng 7 đến tháng 9 hằng năm, thời điểm chúng tôi đi chỉ còn những thân cây khẳng khiu, cằn cỗi thu mình trước những cơn gió đầu Đông khô lạnh. Các chuyên gia chỉ có thể lấy được mẫu cây tươi và một ít hoa Bôn bôn khô của bà Mẩy để nghiên cứu. Cả đoàn buộc phải tạm biệt Tả Phìn Hồ để kịp ngày trở về Hà Nội theo đúng lộ trình, trong lòng không khỏi băn khoăn về bài thuốc bí truyền của bà Mẩy, đây thực sự là một phát hiện quan trọng trong đề tài nghiên cứu thuốc Đông y chữa các bệnh lý về xương khớp của trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc.

XEM THÊM: Kỳ 2: Vén màn bí mật về bài thuốc Hầu vĩ tóc chữa xương khớp

(Còn tiếp…)

PV Ngọc Anh

THÔNG TIN HỮU ÍCH

Trung Tâm Đông Phương Y Pháp: Địa Chỉ Vật Lý Trị Liệu Uy Tín Số 1 Hiện Nay

Đông Phương Y Pháp– Địa Chỉ Châm Cứu Uy Tín Hội Tụ Những “Cây Châm Vàng” Của YHCT Việt Nam

Địa Chỉ Bấm Huyệt Kỹ Thuật Cao Hàng Đầu, Hang Ngàn Người Tin Tưởng Lựa Chọn

Giải Pháp Cấy Chỉ Uy Tín, Chất Lượng, Hiệu Quả: Địa Chỉ Tin Cậy Trên Cả Nước

Xem thêm

[Địa Chỉ Tin Cậy] Trung Tâm Vật Lý Trị Liệu Uy Tín: Đội Ngũ Bác Sĩ Hàng Đầu – Chất Lượng Dịch Vụ Số 1

[Feedback] Trung Tâm Đông Phương Y Pháp Dưới Góc Nhìn Của Bệnh Nhân, Nghệ Sĩ Nổi Tiếng